Als je midden in een rouwproces zit, wil je eigenlijk alleen maar dat het verdriet stopt en dat je weer verder kan met je leven. Terug naar ons oude zelf en weer naar de tijd toen alles nog zijn gewone gangetje ging. Toen geluk heel gewoon en vanzelfsprekend was. Het zijn stuk voor stuk grote levensvragen en het toont aan dat we als mens moeite hebben met al die lastige emoties die ons elke dag weer overspoelen na het verlies van iets of iemand die ons dierbaar is.
We willen liefst dat ‘het probleem’ zo snel mogelijk opgelost wordt. Helaas bestaat er geen pasklaar plan voor verdriet en gemis. Het is geen probleem dat je zo maar kunt oplossen. Het rouwen stopt nooit, verdriet kent een beginpunt en geen eindpunt. Verdriet is iets dat op termijn verweven raakt in ons leven.
De dood van mijn oma sloeg mijn kleine wereld aan diggelen. Ik was net acht geworden en veel ruimte om mijn verdriet te delen was er niet. Het leven ging gewoon door. Mijn ouders trokken zich terug in hun eigen verdriet. Niemand die mij vroeg of het wel goed met me ging.
De enige die er toen daadwerkelijk aandacht aan schonk, was mijn klastitularis van het tweede leerjaar – een stevig kloosterzuster – die in de klas even de tijd nam om mijn oma te gedenken. Ik weet nog dat ik toen heel verbaasd was dat deze, altijd praktisch ingesteld, vrouw mijn verdriet wel serieus leek te nemen.
De maatschappij heeft in al die jaren nog niet veel geleerd op dat vlak. Alsof we ooit zijn vergeten zijn dat verlies een integraal onderdeel uitmaakt van ons leven. We hebben wel andere dingen te doen: opdagen op het werk, ons dagelijks leven op orde houden en een druk sociaal leven onderhouden. Onze focus ligt op vooruitgang en productiviteit zonder ooit de tijd te nemen om even stil te staan en op adem te komen bij de kruispunten in ons leven.
Ondertussen zijn we meer dan vijftig jaar verder en het verdriet om mijn oma loopt nog altijd stilletjes met me mee. Af en toe voel ik me nog altijd dat kleine meisje dat verder moet zonder haar oma die zo belangrijk voor haar was. Ik kan het niet laten om af en toe te denken dat het zo anders had kunnen lopen in mijn leven, veel eenvoudiger en liefdevoller met mijn oma als bondgenoot.
Misschien zijn deze gedachten niet helpend of onrealistisch. Dat zou best kunnen maar oma was ook de verbindende factor binnen een familie die na haar dood niet meer leek te kunnen of willen samenleven. Ik verloor niet enkel maar grootmoeder maar ook een familieleven. Het is zonde van al de liefde en zorg die hierdoor verloren is gegaan, denk ik dan zo af en toe.
In mijn hart heb ik haar nooit losgelaten. Mijn herinneringen zijn beperkt maar het lijntje is nooit helemaal doorgeknipt. Net omdat het gemis zo groot was en nog steeds is. Af en toe doet het nog flink pijn maar ik weet dat ik het er mee te doen heb en dat dit deel uitmaakt van mijn levenspad en wie ik ben.
En om eerlijk te zijn, het is ook lastig om je verdriet zo maar los te laten. Er zit flink wat weerstand op omdat het voelt alsof je dan ook diegene om wie je rouwt voorgoed loslaat. En je wil niet vergeten, liever af en toe de pijn dan ook afscheid te moeten nemen van de liefde die er was en nog steeds is.
Rouwen blijft dansen op de slappe koord die gespannen is over de kloof tussen wat ooit was en waar de liefde nog steeds aanwezig is en de keuze om, ondanks al de pijn en ongemak, toch verder te gaan in de onzekerheid voor wat nog komen moeten.
